OSB platen: het meest flexibele bouwmateriaal

Om constructies in huis te bouwen wordt al vele jaren gebruik gemaakt van OSB platen. Dat is een materiaal dat erg sterk is. Het wordt op dezelfde manier gebruikt als spaanplaat en multiplex. Het grootste verschil met die beide materialen is, dat OSB platen minder kosten. Wie met de platen aan de gang gaat zal merken, dat OSB platen ook een aantrekkelijke decoratieve waarde hebben.

Daardoor zijn ze geschikt om ze te gebruiken als wandbekleding of als decoratief onderdeel van meubels. Minder bekend is, dat OSB platen één van de meest duurzame moderne constructiematerialen is.

Hoe worden OSB platen gemaakt?

OSB betekent Oriented Strand Board, wat betekent dat ze zijn gemaakt van grote houtsnippers. Je kunt dat duidelijk zien aan het oppervlak van de platen. De snippers worden met behulp van een bindmiddel samengeperst tot platen.

Als het bindmiddel is opgedroogd en uitgehard worden de platen op dezelfde manier verwerkt als traditionele houten platen. Het bindmiddel bestaat meestal uit een lijmsoort met formaldehyde.

Er zijn ook formaldehyde-arme OSB platen te koop, en platen die gemaakt zijn met behulp van een hars van zetmeel of paraffine. Die kunnen worden gebruikt in woningen van personen met gevoelige luchtwegen.

Duurzaam

OSB platen worden beschouwd als duurzaam en niet schadelijk voor het milieu. Dat komt onder anderen doordat er tijdens het productieproces bijzonder efficiënt wordt gewerkt. Dat resulteert er in dat er meer dan 90 procent van de materialen in het uiteindelijke product belanden.

Door de grote afmetingen van de houtsnippers kan er aanzienlijk minder lijm worden gebruikt dan bij spaanplaat of multiplex.

Bij de productie van die andere soorten platen is de hoeveelheid materiaal die verloren gaat daardoor veel groter. Bij sommige varianten van OSB platen worden natuurlijke lijmstoffen gebruikt. Die zijn niet schadelijk voor de gezondheid en beter voor het milieu.

Recyclebaar

Het toepassingsgebied van OSB platen is zo groot, dat de platen gemakkelijk kunnen worden hergebruikt voor een tweede of zelfs derde leven. OSB dat eerst dienst heeft gedaan als wand in een meubel kan daarna dienst doen als wand in een vertrek. Het kan daarvoor in een leuke kleur worden geschilderd.

Zodra die wand niet meer nodig is kan het OSB nogmaals worden ingezet als isolatieplaat achter of in een wand, of als ondervloer. Als er uiteindelijk geen functie meer is voor een stuk OSB kan het dienen als brandstof, maar het kan ook worden gebruikt als grondstof voor nieuwe producten.

Veelzijdig materiaal

In de afgelopen jaren is OSB de positie van spaanplaat en multiplex aan het overnemen. Dat komt doordat het een sterk materiaal is, dat op vele manieren kan worden gebruikt om er constructies van te bouwen die een hoge belasting aan kunnen. Je kunt er vloeren, plafonds, wanden en zelfs trappen van maken. Als OSB in het zicht blijft kan het op diverse manieren worden afgewerkt.

Het kan onbehandeld blijven, maar schilderen is ook mogelijk. Wie de fraaie tekening extra wil benadrukken kan de platen lakken of beitsen. Daardoor krijgt OSB een warme uitstraling met een kleurenpalet dat veel groter is dan dat van een gewone plaat hout.

Kwaliteitsverschillen

Bij het aanschaffen van OSB platen is het goed om even naar de kwaliteit te kijken. OSB wordt gemaakt in 4 kwaliteitsklassen. Klasse 1 is uitsluitend bedoeld voor droge omgevingen. Klasse 4 kan in droge en vochtige omgevingen worden gebruikt. Klasse 2 is ook voor gebruik binnenshuis, maar dat is sterker dan klasse 1.

Klasse 3 kan worden gebruikt in omgevingen met een vochtigheid tot 80 procent, maar het is minder sterk dan OSB platen van klasse 4. In de bouwmarkt zal je vrijwel uitsluitend klasse 2 en 3 aantreffen.

Milieuvriendelijk en goedkoop

Wie op zoek is naar een flexibel materiaal, dat zowel mooi als sterk is, kan het beste kiezen voor OSB platen. Het materiaal is minder schadelijk voor het milieu dan veel van de andere soorten plaatmateriaal en het is bovendien een van de goedkoopste soorten platen. Je kunt zelf kiezen of je de platen ergens wilt inbouwen of dat je ze in het zicht wilt plaatsen. Het enige waar je op moet letten is, dat OSB stof aantrekt.

Bij zwakke luchtwegen wordt aanbevolen om voor een variant te kiezen die weinig tot geen uitstoot van formaldehyde heeft.

De voor- en nadelen van OSB platen

OSB platen zijn herkenbaar aan de grote houtsnippers die je aan het oppervlak kunt zien. Die snippers zijn ook in de naam terug te vinden, want de afkorting OSB betekent Oriented Strand Board.

De platen worden al jarenlang gebruikt om constructies te versterken en als plaatmateriaal onder vloeren om een laag parket of een houten vloer te verstevigen.

Maar het is ook een uitstekend constructiemateriaal, bijvoorbeeld om een zolderverdieping mee af te timmeren. De populariteit van deze OSB platen is in de afgelopen jaren gestegen dankzij de lage prijs en de gunstige milieueigenschappen.

Duurzame productie

Het productieproces van OSB platen lijkt sterk op dat van spaanplaat en multiplex. Bij die materialen worden echter hele fijne stukjes hout als grondstof gebruikt. De schilfers die in OSB platen zitten zijn veel grover. Al het gebruikte hout is resthout. Het rendement bij de productie is 90 procent. Dat betekent dat er maar heel weinig restmateriaal overblijft.

Voor het fabriceren van OSB platen is veel minder lijm nodig dan voor andere houten plaatmaterialen. Dat komt door de grote schilfers die worden gebruik. Als je gevoelige longen hebt moet je kiezen voor een lijm gebaseerd op hars of een formaldehyde-arme OSB kwaliteit.

OSB platen in het interieur

Als decoratief materiaal zijn OSB platen minder bekend. Toch is het materiaal daar uitermate geschikt voor. De tekening van de houtsnippers geven een bijzondere sfeer, die wel iets weg heeft van de sfeer van hout.

OSB platen hebben echter een veel bredere kleurschakering dan massief hout. Daardoor past het materiaal, of het nu gelakt of gebeitst wordt of onbehandeld blijft, goed in strak ingerichte ruimtes.

OSB platen worden rechtstreeks op de wanden gebruikt, maar er worden ook meubelen van gemaakt. Als decoratief materiaal wordt OSB steeds vaker gekozen, ook omdat de platen goedkoper zijn dan platen van hout of multiplex.

Gezondheid

Zoals je al merkt kunnen OSB platen worden gemaakt van verschillende soorten bindmiddel. De lijmsoorten in de standaard OSB platen bevatten formaldehyde, die in de jaren na het monteren van de platen langzaam vrijkomen.

OSB platen houden ook gemakkelijk stof vast.

Als je last hebt van astma of andere ademhalingsproblemen moet je daar rekening mee houden. Kies dan liefst voor platen die zijn gemaakt met een bindmiddel op basis van hars. Dat kan van alles zijn, zoals paraffine, zetmeel of lignine. Als je te grote twijfels hebt is het beter om niet voor OSB platen te kiezen.

Kwaliteitsklassen

Wie zelf OSB platen gaat kopen moet zich ervan bewust zijn, dat er kwaliteitsverschillen tussen de verschillende soorten platen zitten. Dat kun je meestal wel zien, want er moet op de platen vermeld staan in welke klasse ze vallen. Er is een verdeling in 4 klassen, die vooral belangrijk zijn voor de vochtigheid van de plek waar de platen worden gebruikt.

Klasse 1 is alleen geschikt voor droge ruimtes. Klasse 4 kan in droge en vochtige condities worden gebruikt, vooral in zware constructies. Deze beide klassen worden echter maar weinig toegepast.

Bij het aanschaffen van OSB platen in de bouwmarkt of op internet zal je vrijwel altijd klasse 2 of 3 zien. Klasse 2 is geschikt voor verwerking en gebruik in ruimtes waar het droog is. Daarbij kun je denken aan decoratieve toepassingen, zoals onderdelen van meubels of de afbouw van een interieur.

OSB platen uit klasse 3 zijn bestand tegen een vochtigheid tot 80 procent. Deze platen worden veel toegepast voor constructies, zoals daken, vloeren en wanden. Als je twijfelt over de vochtigheid van de ruimte waar de platen worden gebruikt kun je het beste voor klasse 3 te kiezen.

Voor- en nadelen

Zoals je hebt kunnen zien heeft het gebruik van OSB platen grote voordelen ten opzichte van andere op hout gebaseerde constructiematerialen. OSB wordt milieuvriendelijk geproduceerd, het is recyclebaar, heeft een lange levensduur en is overal voor te gebruiken.

Naast dat het erg sterk is heeft OSB ook een grote decoratieve waarde. Dat is zichtbaar als het onbehandeld blijft, maar het effect wordt nog sterker als de platen worden gelakt of gebeitst. Het grootste nadeel van OSB platen is, dat het materiaal bij mensen met gevoelige longen heftige reacties kan opwekken. Een groot voordeel van OSB is, dat het een goedkoop materiaal is.